กระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ตามแนวคิดของทอร์แรนซ์
ความหมาย
กระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ตามแนวคิดของทอร์แรนซ์เป็นวิธีการแก้ปัญหาอย่างเป็นลำดับขั้นตอนโดยเริ่มตั้งแต่การหาข้อมูลเพื่อทำความเข้าใจการรู้ปัญหาการหาแนวคิดในการแก้ปัญหาการค้นหาวิธีการแก้ปัญหาและพิสูจน์ตรวจสอบจนเกิดแนวคิดใหม่ในการแก้ปัญหาโดยผู้สอนมีหน้าที่ส่งเสริมกระตุ้นให้ผู้เรียนอยากรู้อยากเห็นและได้เรียนรู้ด้วยตนเองจนแก้ปัญหาได้ประสบผลสำเร็จอย่างสร้างสรรค์
ทฤษฎี/ แนวคิด
การพัฒนาความสามารถในการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์โดยการใช้กระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ตามแนวคิดของทอร์แรนซ์เป็นการพัฒนาความคิดขั้นสูงซึ่งต้องมีลำดับขั้นของการพัฒนาตั้งแต่ทักษะการคิดขั้นต่ำสุดที่เป็นการคิดพื้นฐานไปจนถึงการคิดขั้นสูงเพื่อพิจารณาแต่ละขั้นของกระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ตามแนวคิดของทอร์แรนซ์แล้วจะเห็นถึงการพัฒนาทักษะการคิดระดับต่างๆซึ่ง
Osborn
เสนอว่า การที่บุคคลจะคิดได้อย่างมีประสิทธิภาพขึ้นอยู่กับความปลอดภัยทางจิตและบรรยากาศที่สนับสนุนให้คิด
และอารี รังสินันท์ ( 2532: 98)
ได้นำเสนอแนวคิดในการจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาความสามารถในการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ว่าควรมีลักษณะดังนี้
1.
ส่งเสริมให้เด็กเรียนรู้ด้วยตนเอง
2. ส่งเสริมให้เด็กเป็นคนช่างสังเกต ช่างซักถาม
และตอบคำถาม หรือพยายามค้นหาคำตอบด้วย ความกระตือรือร้น
3.
ครูสนใจและตั้งใจฟังคำถามแปลกๆใหม่ๆของเด็กและยอมรับความคิดใหม่ๆของเด็ก
4. มีการให้กำลังใจ
ชมเชยผลงานที่นำมาใช้แล้วเกิดประโยชน์
5. ส่งเสริมเด็กที่มีความคิดริเริ่มไม่วิจารณ์ความคิดของเด็ก
6. ส่ง เสริมให้เด็กเรียนรู้ด้วยตนเอง
7.
กระตุ้นให้เด็กอยากรู้อยากเห็นและลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง
8. ส่งเสริมให้เด็กประสบผลสำเร็จ
9.
ขจัดความกลัวและก้าวร้าวของเด็กสร้างความเชื่อมั่นและความมั่นคงปลอดภัยให้แก่เด็ก
ต่อมา
Parnes
ได้พัฒนากระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์โดยอาศัยแนวคิดของ Osborn
ที่มีความสอดคล้องและตรงกับแนวคิดเรื่องกระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ที่ใช้ใช้วงการศึกษาของทอแรนซ์โดยมีกระบวนการ
5 ขั้น เช่นกันแต่ได้ ปรับการเรียน การสังเกตจนเกิดปัญหา ( New
Challenge ) ของทอแรนซ์เป็นการรู้สึกถึงสภาพที่เป็นปัญหา ( sensing
problems and Challenge ) ที่ประกอบด้วยสภาพปัญหา (Problem
) โอกาสในการแก้ปัญหา ( Opportunity)
และความกล้าในการเสี่ยงเพื่อแก้ปัญหา (Challenge)
เมื่อนำกระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ตามแนวคิดของทอร์แรนซ์และรูปแบบการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ของ Parnes ที่เป็นไปตามแนวคิดของทอร์แรนซ์มาพัฒนาโดยการนำการรู้สึกถึงสภาพที่เป็นปัญหามาปรับเป็น กระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ อีกขั้นหนึ่งที่เรียกว่าขั้นการรู้สึกถึงสภาพที่เป็นปัญหา
( sensing problems and Challenge ) ทำให้กระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ตามแนวคิดของทอร์แรนซ์ประกอบด้วยกระบวนการ
6 ขั้นดังนี้
1. การรู้สึกถึงสภาพที่เป็นปัญหา ( sensing
problems and Challenge ) มีการสังเกตสิ่งต่างๆรอบตัวมีความตื่นตัวในการแก้ปัญหาอยู่เสมอรู้สึกหรือมองเห็นสภาพปัญหาที่หลากหลายซึ่งต้องการการแก้ไข
2. การหาข้อมูลเพื่อทำปัญหาให้กระจ่าง ( fact
- finding ) การหาข้อมูลด้วยการตั้งคำถามนำความคิดเพื่อประมวลข้อมูลเพื่อหาสาเหตุของปัญหาหรือข้อเท็จจริงของสิ่งนั้นๆ
3. การรู้ปัญหา ( problem
finding ) การวิเคราะห์ปัญหาเพื่อให้มองเห็นปัญหาอย่างชัดเจนโดยการจำแนกปัญหาของเป็นปัญหาใหญ่ปัญหาย่อยเรียงลำดับความสำคัญของปัญหาการเลือกปัญหาที่เห็นว่าสำคัญที่สุดมาแก้ไข
4. การสืบหาแนวคิดในการแก้ปัญหา (idea
- finding ) การระดมสมองรวบรวมความคิดเพื่อหาคำตอบหรือวิธีแก้ปัญหาที่มีลักษณะแปลกใหม่แตกต่างจากเดิมเสนอแนวคิดหลากหลาย
5. การค้นพบวิธีแก้ปัญหา ( Solution
finding ) การตัดสินเลือกวิธีการแก้ปัญหาอย่างมีเหตุผลมีความเหมาะสมกับสภาพปัญหามากที่สุดมีความเป็นไปได้
6. การยอมรับวิธีแก้ปัญหา ( exceptance
- finding )การนำวิธีแก้ปัญหาที่ตัดสินใจเลือกไว้อย่างมีเหตุผลมาปฏิบัติอย่างเป็นขั้นตอนในการแก้ปัญหาเพื่อพิสูจน์ว่าวิธีการแก้ปัญหาที่เลือกสามารถนำไปใช้แก้ปัญหาได้ผลจริง
แนวทางการจัดการเรียนรู้
การจัดการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ของนักเรียนต้องคำนึงถึงหลายๆด้านทั้งด้านตัวเด็ก
ด้านของเนื้อหาที่จะสอน ครูผู้สอน และความร่วมมือจากหลายๆฝ่าย Torrance
ได้นำเสนอกระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ออกเป็นขั้นตอนดังนี้
1.การหาข้อมูลเพื่อทำปัญหาให้กระจ่าง
( fact
- finding )
2.การรู้ปัญหา
( problem
finding )
3.การสืบหาแนวคิดในการแก้ปัญหา
(idea
- finding )
4.การค้นพบวิธีแก้ปัญหา
( Solution
- finding )
5.การยอมรับวิธีแก้ปัญหา ( exceptance
- finding ) แล้วจึงนำไปสู่การค้นพบที่จะทำให้เกิดแนวคิดใหม่หรือสิ่งใหม่ต่อไปที่เรียกว่า
New Challenge ดังภาพที่ 8
ภาพที่ 8 กระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ของ Torrance
ข้อค้นพบจากการวิจัย
จากการจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ตามแนวคิดของทอร์แรนซ์มีข้อค้นพบดังนี้
1. ความคิดสร้างสรรค์ หงส์สุนีย์ เอื้อรัตนรักษา ( 2536 )
วิจัยพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5
ด้วยการใช้ชุดการฝึกการคิดแก้ปัญหาตามแนวคิดของทอร์แรนซ์แล้วทดสอบความคิดสร้างสรรค์ด้วยแบบวัดความคิดสร้างสรรค์แบบ
ก
ของทอแรนซ์พบว่านักเรียนมีคะแนนความคิดสร้างสรรค์หลังการทดลองเพิ่มสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ
2.ความสามารถในการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์
ศศิรัตน์ สริกขกานนท์ ( 2540 ) วิจัยเพื่อพัฒนาความสามารถในการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่
4
โดยการใช้กระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ตามแนวคิดของทอร์แรนซ์พบว่าความสามารถในการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ที่เพิ่มขึ้นของนักเรียนกลุ่มทดลองสูงกว่านักเรียนที่ได้รับการสอนตามปกติอย่างมีนัยสำคัญที่ระดับ
0.1
สรุป
ได้ว่านวัตกรรมที่เป็นแนวคิดรูปแบบและกระบวนการจัดการเรียนรู้มีกระบวนการและจุดเน้นในการนำไปแก้ปัญหาการเรียนการสอนแตกต่างกันดังผลการวิจัยที่พบในแต่ละนวัตกรรมดังนั้นผู้สนใจนำแต่ละนวัตกรรมไปแก้ปัญหาหรือพัฒนาผู้เรียนจึงควร
พิจารณาเลือกนวัตกรรมที่เหมาะสมกับปัญหาในการจัดการเรียนการสอนของตนเองเพื่อให้นวัตกรรมนั้นได้ช่วยแก้ปัญหาหรือพัฒนาผู้เรียนได้จริงและเกิดประสิทธิภาพสูงสุด
ตัวอย่างแผนการจัดการเรียนรู้
กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1/1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 จัดการเรียนรู้ วันที่ 2 พฤศจิกายน 2552 เวลา 08.30 น. - 09.30 น.
มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน ค 1.1 : เข้าใจถึงความหลากหลายของการแสดงจำนวน และการใช้จำนวนในชีวิตจริง
ตัวชี้วัดชั้นปี
1.อ่านและเขียนตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทย
แสดงปริมาณของสิ่งของหรือจำนวนนับที่ไม่เกินหนึ่งร้อยและศูนย์
สาระสำคัญ
ตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทยเป็นจำนวนนับและสัญลักษณ์แสดงจำนวนต่าง
ๆ
การอ่านและเขียนตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทยต้องอ่านให้ถูกต้องและต้องสามารถแสดงปริมาณของสิ่งของต่าง
ๆ ได้ตรงกับตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทยที่กำหนดไว้
จุดประสงค์การเรียนรู้
1.หลังจากจบบทเรียนแล้ว
นักเรียนสามารถอ่านและเขียนตัวเลขฮินดู
อารบิกและตัวเลขไทยได้อย่างถูกต้อง
2.หลังจากจบบทเรียนแล้ว
นักเรียนสามารถแสดงปริมาณของสิ่งของหรือจำนวนนับที่ไม่เกินหนึ่งร้อยและศูนย์ได้อย่างถูกต้อง
ร้อยละ 80
สาระการเรียนรู้
1.การอ่านและเขียนตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทย
2.การแสดงปริมาณของสิ่งของหรือจำนวนนับที่ไม่เกินหนึ่งร้อยและศูนย์
กระบวนการจัดการเรียนรู้
ขั้นนำ/เตรียมความพร้อม
1.การหาข้อมูลเพื่อทำปัญหาให้กระจ่าง ( fact - finding )
-
ให้นักเรียนร้องเพลงเกี่ยวกับจำนวนนับ
แล้วให้หาสิ่งของให้มีจำนวนเท่ากับที่เนื้อเพลงกำหนด
-
ให้นักเรียนนับ 1 - 100 พร้อม ๆ กัน
ขั้นจัดการเรียนรู้
2.การรู้ปัญหา ( problem finding )
-
ให้นักเรียนดูสิ่งของที่มีจำนวนต่างๆแล้วให้ช่วยกันบอกว่า มีจำนวนเท่าไร
-
ให้นักเรียนดูภาพสิ่งของจำนวนต่างๆแล้วให้ช่วยกันบอกว่า มีจำนวนเท่าไร
3.การสืบหาแนวคิดในการแก้ปัญหา (idea - finding )
-
ให้นักเรียนดูภาพสิ่งของ 1 ชิ้น ให้นักเรียนบอกว่ามีจำนวนเท่าไร เมื่อนักเรียนบอกว่า 1 ครูเขียนเลข 1 และ ๑
ลงใกล้ ๆ กับภาพนั้น ให้นักเรียนอ่านว่า หนึ่ง แล้วให้ทุกคนฝึกเขียนเลข 1 และ ๑
และวาดภาพแสดงจำนวนไว้ด้วย ทำเช่นนี้ไปถึงเลข 9 และ ๙
-
ครูไม่หยิบสิ่งของอะไรเลย ยกมือเปล่า ๆ ให้นักเรียนดู
ถามว่ามีของในมือครูเท่าไร นักเรียนตอบว่า 0 ครูเขียนเลข ๐ และ
0ให้นักเรียนอ่านว่า ศูนย์แล้วให้ทุกคนฝึกเขียนเลข ๐ และ 0
4.การค้นพบวิธีแก้ปัญหา ( Solution - finding )
-
ให้นักเรียนฝึกนับ 1 - 100 และฝึกเขียนตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทย
ขั้นสรุป
5.การยอมรับวิธีแก้ปัญหา ( exceptance - finding )
- ให้นักเรียนเติมตัวเลขจำนวนนับ
1 - 100 ที่หายไปทั้งตัวเลขฮินดู
อารบิกและตัวเลขไทย
- ให้นักเรียนช่วยกันตรวจความถูกต้องของตัวเลขที่นำมาเติม
สื่อและแหล่งเรียนรู้
1.สิ่งของต่าง
ๆ
2.แผนภูมิตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทย
3.รูปภาพจำนวนต่าง
ๆ สำหรับใช้ฝึก
4.แผนภูมิตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทยจำนวนนับ
1–100 ที่มีช่องที่หายไปสำหรับให้นักเรียนเติม
การวัดและการประเมินผล
วิธีวัดผล
1.อ่านและเขียนตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทย
2.ทดสอบการแสดงปริมาณของสิ่งของหรือจำนวนนับที่ไม่เกินหนึ่งร้อยและศูนย์
เครื่องมือวัดผล
1.แบบทดสอบการอ่านและเขียนตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทย
2.แบบทดสอบการแสดงปริมาณของสิ่งของหรือจำนวนนับที่ไม่เกินหนึ่งร้อยและศูนย์
เกณฑ์การประเมิน
1.นักเรียนสามารถอ่านและเขียนตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทยได้อย่างถูกต้อง
2.นักเรียนสามารถแสดงปริมาณของสิ่งของหรือจำนวนนับที่ไม่เกินหนึ่งร้อยและศูนย์ได้อย่างถูกต้อง
ร้อยละ 80 ถือว่าผ่านการประเมิน
บันทึกผลการจัดการเรียนรู้
ให้บันทึกเกี่ยวกับตัวผู้เรียนว่าเป็นอย่างไร
การจัดการเรียนรู้บรรลุตามจุดประสงค์การเรียนรู้หรือไม่
การวัดและประเมินผลเป็นอย่างไร ในการจัดการเรียนรู้มีปัญหาและอุปสรรคอะไรบ้าง
จะปรับปรุงการจัดการเรียนรู้อย่างไร ข้อสังเกตที่พบในขณะที่จัดการเรียนรู้และอื่นๆ
ที่ครูเห็นว่ามีประโยชน์หลังจากการจัดการเรียนรู้
ภาคผนวก
1.แผนภูมิตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทย
2.รูปภาพจำนวนต่าง
ๆ สำหรับใช้ฝึก
3.แผนภูมิตัวเลขฮินดูอารบิกและตัวเลขไทยจำนวนนับ
1-100 ที่มีช่องที่หายไปสำหรับให้นักเรียนเติม
4.แบบฝึกต่าง
ๆ
อ้างอิง
ชัยวัฒน์
สุทธิรัตน์.(2552).80 นวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ.กรุงเทพฯ : แดเน็กซ์
อินเตอร์คอร์ปอเรชั่น.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น